Ons idee om naar Oezbekistan te gaan is niet oud, beter gezegd het dateert van mei 2016. In deze maand lazen we over Oezbekistan, de Zijderoute, de architectonische schitterende gebouwen en de relatieve vrijheid om in dit land rond te reizen. De reactie van familie, vrienden en collega’s verbaasde ons wel. Deze reactie was van: “Waar ligt dit”, “Wat is dit”, “waarom ga je naar zo een terroristen land” tot “schitterend”, “als je terug bent willen we alles ervan weten”. Achteraf was het wel heel erg cultureel en met weinig natuur er in. Alleen de rit naar de Fergana Vallei en de twee overnachtingen in de woesteijn en de bergen zorgden dat we geen spijt hadden van deze reis.

Dit is onze eerste reis naar Azië als we tenminste de dag niet meetellen die we in 2005 in Singapore hebben doorgebracht. Op deze site kan je lezen hoe goed Oezbekistan ons is bevallen, dat het geen terroristen land is en de mensen heel vriendelijk en gastvrij zijn.
Wij noemen ons land een democratisch land met vrije verkiezingen en door het volk zelf samen te stellen politieke partijen. Het is alleen wel de waarheid dat menig westers gericht democratisch land grote beperkingen oplegt aan nieuwe partijen, zoals instelling van kiesdrempels of een twee partijen systeem.
Oezbekistan kent een meer partijen democratie, al is één partij altijd aan de macht en andere partijen worden geweerd of verboden. Er zijn vrije maar indirecte verkiezingen en niet in de grondslag van onze westerse democratie.

Economie en het dagelijkse leven

De economie van Oezbekistan is staats gestuurd zoals in veel communistische en ex-communistische landen. In Oezbekistan is het geen probleem om een bedrijf te beginnen, dit is prima te zien aan de hotels, restaurants, winkels en kleine bedrijven. Mensen van buiten Oezbekistan moeten een joint-venture opzetten als ze een bedrijf willen opstarten in Oezbekistan.
Vol trots liet Tahir ons zien welke joint-venture het land heeft, buitenlandse bedrijven die handel willen drijven in Oezbekistan doen dat samen met een Oezbeekse partner.
We zagen joint-venture fabrieken van bijvoorbeeld Mann trucks, Samsung en Chevrolet (Daewoo).
Onderweg van Xiva naar Buchara reden we langs een rij “feniks huizen”. Tahir vertelde dat deze huizen zijn gebouwd door de overheid en te koop voor de Oezbeken. Waar wij makelaars en aannemers kennen zorgt in Oezbekistan de overheid voor huisvesting.
Het gemiddelde maandsalaris in Oezbekistan ligt op $400-500 per maand. Topsalarissen liggen op $1000, de salarissen aan de onderkant liggen op $200,00 per maand. De vrouw kan met 55 jaar met pensioen, de man met 60 jaar. Ieder heeft recht op een staatspensioen. De belastingen liggen op 20-30%. Producten in de winkels zijn niet duur.

Ferghana Valley

Oezbekistan is een multiculturele, multi-etnische en multireligieuze samenleving. Dit is vooral goed te zien in de Fergana Valley, hier wonen Oezbeken, Kyrgyzen en Tajiken samen. Het is ook het dichtsbevolkte deel (1600 inwoner per vierkante mijl) van Oezbekistan. De regering van Oezbekistan heeft daarom de grootste moeite om deze vallei rustig te houden en conflicten worden gelijk onderdrukt. In de Russische tijd waren de problemen ook aanwezig maar minder groot omdat de woongebieden van deze drie etnische groepen onder één regering viel. Nu zijn de drie etnische groepen en de Fergana Vallei verdeelt over Oezbekistan, Kirgizië en Tadjikistan. Met de etnische problemen van Afghanistan, Pakistan en west China vlakbij doet men er alles aan om welke onrust dan ook de onderdrukken. Wij hebben bij ons bezoek aan de Fergana Vallei niets van enig etnische geweld gezien.
Tot aan zijn onafhankelijkheid heeft Oezbekistan een grote groep minderheden van buiten Centraal Azië gehad. Dit zijn bijvoorbeeld Noord-Koreanen, Chinezen, Duitsers, Oekraïners, Polen en Russen. Na de onafhankelijkheid heeft een groot deel van deze minderheden het land verlaten, tegenwoordig probeert de centrale regering dit te voorkomen. Ze hebben deze mensen namelijk hard nodig.

Gezondheid en inentingen

Voor Oezbekistan is geen malaria preventie nodig. Wel wordt aangeraden om een DTP inject te halen. Wij hebben geen problemen geconstateerd met het eten, het ziet er allemaal uitstekend uit en smaken doet het ook. Wij kregen erg veel salade's te eten en niemand is ook maar ziek geweest

Wegen

Het wegennet in Oezbekistan is niet slecht in vergelijking met menig Europees land. Het beton moet wel bijna uit elkaar vallen voordat enig onderhoud plaatsvindt maar dit heeft wel een voordeel. Je rijdt vanzelf niet te hard. De snelwegen hebben vaak twee tot drie rijbanen per richting. Tussen de rijrichtingen staat een betonnen rand. Bij drie rijbanen is de meest rechtse baan vaak voor “langzaam” verkeer en dat kan zijn voetgangers, fietsers en karren. Indien nodig wordt deze baan ook gebruikt voor parkeren en dat schots en scheef. Het wegennet in de steden is van goede kwaliteit.

Er zijn een paar zaken waar het even aan wennen is:

• Fietsers rijden vaak tegen het verkeer in en dat kan of aan de rand of in het midden van de weg zijn.

• Om de zoveel kilometer is het mogelijk om vanaf de rechtse baan om te keren om een afslag te nemen naar links. Dit is ons equivalent om links af te slaan.

• Om de zoveel kilometer is een zebrapad met een opening in de betonnen rand. Dit wil niet zeggen dat er tussendoor geen mensen oversteken.

• De Chinezen hebben heel veel van de snelwegen in de woestijn aangelegd als betaling voor ontvangen goederen. Deze snelweg kan dan ook ergens ophouden en overgaan in de hobbelige kronkelige snelweg van de Russen. De rekening is voldaan.

De maximumsnelheid in de stad is 70 km/uur en op de snelweg is het 100 km/uur. Er is een strikte naleving op de maximumsnelheid, net als op alcoholmisbruik in het verkeer. De boete is voor de gemiddelde Oezbeek een maandsalaris en gevangenisstraf.

Het uiteenvallen van de Sovjetunie heeft een aantal vreemde gevolgen voor de snelwegen, ze zijn eerst netjes recht geweest maar na 1991 is het goed mogelijk dat de snelweg de grens snijdt. Tegenwoordig heeft elke Oezbeek een visum nodig om de buurlanden in te komen. Om nu heel veel visum aanvragen te voorkomen is de snelweg verlegd en loopt dan net langs de grens. Leuk voorbeeld is de snelweg van Samarkand naar Tashkent.

Oezbekistan is het op 55 na grootste land van de wereld met een oppervlakte van 447.400 vierkante kilometers. Het land is niet dicht bevolkt, op de wereldranglijst staat het op de 42ste plaats. Van alle ex-Sovjetlanden is het de op drie na grootste in oppervlakte en het op een na grootste in bevolkingsdichtheid.
Het land ligt tussen de 37 graden en 46 graden noorderbreedte en tussen de 56 en 74 graden oosterlengte. Het meet 1425 kilometer van oost naar west en 930 kilometer van noord naar zuid. In het noorden grenst het aan Kazakhstan en het Aral meer, in het zuidwest aan Turkmenistan, in het zuidoosten aan Tajikistan en Kyrgyzstan in het noordoosten. In het zuiden heeft het een gezamenlijke grens van 150 km met Afghanistan. Het is het grootste Centraal Aziatisch land. Het heeft nog een bijzonderheid, het land en de directe buren liggen niet aan een oceaan. Het is een dubbel land-locked country.

Klimaat

Oezbekistan is een droog land zonder enige zee. Samen het Liechtenstein is het ‘t enige land dat buurlanden heeft die niet direct aan zee liggen. Door zijn ligging in een serie van endorheische bekkens, geen enkele van zijn rivier eindigt in zee. Het klimaat is continentaal met een jaarlijkse neerslag van 100-200 millimeter. De gemiddelde zomertemperatuur is 40 graden Celsius en de gemiddelde wintertemperatuur is rond de -23 graden

Landschap

Het uiterste westelijke deel van Oezbekistan ligt op het Ustjurtplateau. Aan de zuidrand van het Aralmeer ligt het deltagebied van de Amu Darja. Dit droge woestijnachtige centrale deel van Oezbekistan, de Kyzylkum, is in het zuiden begrensd door het Amu Darjadal. De Kyzylkum gaat langzaam over in een heuvelgebied aan de voet van de Tiensjan (Tian Shan). In dit heuvelgebied liggen de geïrrigeerde oase van Tasjkent en de Kleine of Zuidelijke Hongersteppe. Ook Fergana, het meest oostelijke deel van Oezbekistan, ligt te midden van de hoge ketens van de Tiensjan en de Pamir. De meeste rivieren ontspringen als smeltwaterrivieren in de Tiensjan en de Pamir; veel van de kleinere rivieren echter verliezen na hun intrede in de woestijn zoveel water dat zij ten slotte ophouden te bestaan. De belangrijkste rivieren zijn de Amu Darja met haar zijrivieren Soerchandarja en Zeravsjan en de Syr Darja met haar zijrivier Tsjirtsjik, die beide uitmonden in het Aralmeer. Het klimaat is streng continentaal en zeer droog.
Het hoogste punt van Oezbekistan is de Khazret Sultan met zijn hoogte van 4643m. Deze piek ligt op de grens met Tajikistan in het zuidelijke deel van de Gissar Range in de Surkhandraya proncie.
Het land heeft een rijk en gevarieerde natuur, alhoewel de tientallen jaren van zware irrigatie voor de katoen teel in de Sovjettijd grote schade hebben toegebracht aan de natuur. Het Aral meer dat van grote invloed is op de luchtvochtigheid en daarmee de neerslag in de woestijn is sinds 1960 gekrompen tot minder dan 50% van zijn oorspronkelijke grootte. Het Aral meer en het geïrrigeerde land verzouten en dit zal grote gevolgen gaan hebben voor de gecultiveerde landbouw in Oezbekistan en Kazakhstan.

Woestijn

Oezbekistan heeft twee uitgestrekte woestijnen nl. de Kyzyl kum of Rode Woestijn in het district Khorezm en de Karakum of Zwarte Woestijn in het westen.
De Kyzylkum woerstijn (Uzbek: Qizilqum/Қизилқум, قىزىلقۇم; Kazakh: Қызылқұм/Qızılqum, قىزىلقۇم), also spelled Qyzylqum, is 15 na grootste woestijn in de wereld. Zijn naam betekend Red Sand in de Turkse talen. Het ligt tussen de rivieren Amu Darya in het zuiden en Syr Darya in het noorden, een gebied historisch bekend als Transoxania of Sogdiana. Het is het tweerivieren gebied van Centraal Azië vergelijkbaar met het tweerivieren gebied in Irak.
De Kyzylkum bestaat een naar het noordwesten aflopende vlakte met een serie van geïsoleerde oostwest lopende bergruggen van maximaal 922m hoog met ertussen grote ingesloten bekkens. Er valt jaarlijks 100-200mm regen, meestal in de winter en voorjaar. Het grootste deel is bedekt met zandruggen begroeid met woestijnplanten. Er komen veel Karakul schapen, paarden en kamelen voor, verder verschillende kleine oases. In de woestijn wordt heel veel gas gewonnen, een van de belangrijkste exportproducten van het land en verder wordt er goud gewonnen.
De Karakum woestijn, ook wel gespeld als Kara-Kum en Gara-Gum (Turkmen: Garagum, pronounced [ɡaɾaˈɡum]; Russian: Караку́мы, tr. Karakumy; IPA: [kərɐˈkumɨ];), is een woestijn in Centraal Azië. De naam betekend “Black Sand” in de Turkse talen, deze naam is afkomstig van de zwarte onderlaag onder de zandige toplaag. De woestijn beslaat circa 70 procent van het grondgebied van Turkmenistan. Deze woestijn is droger dan de Kyzylkum.

Oezbekistan bestaat voor meer dan 1/3 uit bergen, dit zijn de Tien Shan en Gissar-Alay bergen en beslaan het grootste deel van Centraal Azië. Oezbekistan kent meer dan 40 gletsjers in de westelijke Tien-Shan. Al het water van Oezbekistan is afkomstig van de Tien-Shan.
Verder liggen er een aantal oost-wet lopende bergruggen, restanten van oudere bergketens. Deze bergketens zijn ontstaan bij de Geologische opbouw van Oezbekistan, eerst van een land aan de kust tot een land diep in een continent

Azië lijkt een vast geheel te zijn maar schijn bedriegt. Azië is net zoals de andere continenten opgebouwd uit, tegen elkaar gebotste en versmolten, losse onregelmatig gevormde blokken. Een van deze brokstukken heeft de naam Kazakhstania gekregen en is een klein geologisch blok in het midden van Azië. Het huidige Kazakstan ligt bijna volledig op dit blok. Het blok ligt ten noorden en oosten van de Aral Sea, zuidelijk van het oeroude Siberisch blok en westelijk van de Altai bergen en Lake Balkhash. Oezbekistan bevindt zich aan de zuidrand van dit blok. In de tijd dat de steenkoolvelden (Laat Carboon, 330 – 300 miljoen jaar geleden) van Euramerica zijn gevormd lag Kazakhstania aan de noordoevers van de Paleo-Tethys oceaan tussen de supercontinenten Laurasia en Gondwana. In de loop van de volgende 300 miljoen jaar braken losse brokken af van Gondwana en bewogen door de processen van de plaattektoniek naar het noorden om vervolgens te botsten met Laurasia. Bij elke botsing ontstonden nieuwe gebergten en oceanen.
De brokken zijn Noord China, bij de bosting is de proto-Tethys ocean verdwenen. Het volgende brok was Noord Tibet en Zuidoost-Azië met de paleo-Tethys oceaan, het blok dat daarna kwam is het continent Cimmeria, de restanten zijn Turkië, Iran Afghanistan, Tibet en het overige deel van Zuidoost-Azië. Bij deze botsing verdween de paleo-Tethys oceaan. De oceaan tussen Cimmeria en India heet de Tethys. Delen van de Tethys en de paleo-Tethys oceaan zijn terug te vinden in de ondergrond van de Aral Sea, de Zwarte Zee en de oostelijk Middellandse zee.
Het laatste blok is India en bij de botsing zijn de Himalaya en de Indische oceaan gevormd.

Oezbekistan is al heel vroeg in dit botsingproces ontstaan. De bergen ontstaan bij de botsingen in het Carboon en Perm zijn door erosie bijna geheel verdwenen, alleen de botsing van India is in het oosten van het land nog goed te herkennen.
De Kyzylkum woestijn ligt tussen twee botsingszone en Oezbekistan profiteert hier goed van. Het aardgas in de ondergrond is afkomstig van plantenresten afkomstig van moerassen, Carboon en Perm bossen in de kuststrook van de paleo-Thetys oceaan. De grote goudvoorraad en andere ertsen zijn afkomstig uit de gebieden met de oeroude bergen ontstaan in de botsingszones.